جاسوس یا فناوری؟ «در ۱۷ و ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۴، هزاران پیجر دستی و صدها واکی‌تاکی که برای استفاده حزب‌الله لبنان درنظر گرفته شده بود، به‌طور هم‌زمان در سراسر لبنان و سوریه در حمله اسرائیل منفجر شدند. در این حمله، حداقل ۴۲ نفر از جمله حداقل ۱۲ غیرنظامی کشته و بیش از ۳۰۰۰ نفر زخمی شدند.»

ترورهای هدفمند و دقیق در سوریه، غزه و لبنان و سپس ترور فرماندهان ممتاز هسته مرکزی در ایران که بسیاری از آن‌ها با درصد بالای موفقیت همراه بود، صرفا نمی‌تواند به جاسوسان ختم شود.

تمجیدهای بی‌رویه و رجزخوانی‌های افراطی و بی‌پشتوانه چنان تنبیهی برای ما به‌ارمغان می‌آورد که در آینده نیز نتوان آن را جبران کرد؛ اما دیدن واقعیت‌ها و رساندن آن به گوش مسئولان و تصمیم‌گیران، مصداق بارز تعهد اجتماعی و امنیت ملی‌ محسوب می‌شود. از این‌ رو صادقانه و واقع‌بینانه درباره یکی از مهم‌ترین موضوعات و واقعیت‌های پیش‌آمده در جنگ اخیر سخن می‌گوییم.

این گزاره که استفاده مسئولان امنیتی از نرم‌افزارهای واتس‌آپ، تلگرام و ... تنها عامل نفوذ بوده است را نمی‌توان قطعی دانست؛ چراکه استفاده فرماندهان امنیتی از این شبکه‌ها، آن‌هم در حین مأموریت دور از ذهن است. احتمالاتی مثل سیم‌کارت و مشابه آن نیز ابهامات خاص خودش را دارد، آن هم نسبت به فرماندهان و مسئولان شاخص مملکتی.

پس ماجرا چیست؟ این ترورها چگونه اتفاق می‌افتد و به‌هدف می‌رسد؟ آیا در لایه‌های مختلف کشوری و لشکری جاسوسان زیادی وجود دارد؟ آیا ارتباطات لحظه‌ای با موساد به این راحتی و سرعت محقق می‌شود؟ چه احتمالاتی را می‌توان درباره ترورهای موفق و خباثت‌آلود اسرائیل مطرح نمود؟

امروزه در دنیای به‌شدت مدرنیته، مصنوعی و ماشینی زندگی می‌کنیم. دنیایی که علم و تکنولوژی در دست تبهکاران و جنایتکاران دنیا قرار گرفته است و آن‌ها از این علوم در راستای منافع خود بهره می‌گیرند و دائما درحال ارتقای آن هستند تا به مظلومان و مستضعفان عالم ضربه بزنند و سیطره و امپراطوری خود در جهان را گسترش دهند. روزگاری که در آن فناوری پیش از انسانیت حرکت می‌کند، خطرناک شده است. ضروری و فوری است تا برای دفاع از جان و مال و سرزمین‌مان، به بهترین کیفیت تجهیز شویم؛ به‌ویژه زمانی‌که معاندان و گرگان زیادی در اطراف حلقه زده‌اند و در کمین ما نشسته‌اند.

از این رو به‌نظر می‌رسد در ترورهای ناجوانمردانه و بزدلانه رژیم صهیونسیتی، با پدیده تازه‌ای مواجه شده‌ایم. مسئله تنها جاسوس نیست، بلکه فراتر از آن است. سه احتمال مطرح است: ۱. جاسوس ۲. جاسوس و فناوری ۳. فناوری. 
از ترورهای دست‌به‌ماشه و نقطه‌زن، نمی‌توان به احتمال اول رسید؛ اما احتمال دوم و سوم جدی است. احتمال دارد رژیم صهیونسیتی از یک فناوری و تکنولوژی نوینی بهره‌مند شده باشد، شاید این فناوری استفاده خاص از هوش مصنوعی یا چیزی هم‌تراز و حتی فراتر از هوش مصنوعی است. در چنین فناوری‌ای، متخاصم با نفوذ در سیستم‌های ارتباطی و استفاده از یک شیوه ترکیبی و کاملا ماشینی، حتی شاید بدون نیاز به حضور جاسوسان، به محل و افراد موردنظر دست می‌یابد و کار را تمام می‌کند. هرچند این ابهام باقی است که آیا همه ترورها را پس از دسترسی به افراد موردنظر با سلاح‌های مرسوم انجام می‌دهد یا صرفا از امواج الکترونیکی، فضایی و شبیه آن استفاده می‌کند؟

در چنین شرایطی حتی اگر احتمال دوم _جاسوس و فناوری_ را رد کنیم و تنها این احتمال را بپذیریم که چنین اقداماتی صرفا با استفاده از فناوری نوین انجام شده است و بدون تکیه بر حضور فیزیکی نفوذی‌ها و جاسوسان دست به ترورهای موفق می‌زنند، چیز گزافه‌ای نگفته‌ایم.

هرچند که تحریم‌ها، کمبود سرمایه‌گذاری و ضعف در انتقال فناوری سبب اختلالات فناوری در داخل کشور می‌شود؛ اما کوتاهی‌های وزارت ارتباطات در بومی‌نشدن شبکه‌های اجتماعی، اینترنت ملی و شبکه‌های هوشمند را نیز نباید نادیده گرفت. بومی‌سازی شبکه‌ها، اینترنت و زیرساخت‌های ملی و خودکفایی در حوزه فناوری، خود موجب جلوگیری از حمله‌ها و نفوذهای سایبری بیگانگان است.

استفاده از موشک‌های رادارگریز، خود مصداق بهره‌مندی از تکنولوژی است؛ اما به‌نظر می‌آید در چنین دوره‌ای، با یک جنگ فراموشک نیز مواجه شده‌ایم که اگر بخواهی پیروز میدان شوی، به‌جز استفاده از موشک‌ها که خیلی هم درست و به‌جاست، باید به آن تکنولوژی خاص دست پیدا کنی وگرنه بر خصم فائق نخواهی آمد.
هم‌چنین کسی منکر وجود جاسوسان نیست؛ اما اگر پای جاسوس هم درمیان باشد، نظر صواب آن است که آن‌ها با عملیات ترکیبی متشکل از جاسوس، فناوری نوین و هوش مصنوعی یا حتی فراتر از هوش مصنوعی، لایه‌های دفاعی و امنیتی را پشت سر می‌گذارند. بنابراین نباید تمام تمرکز خودمان را بر شبکه‌های اجتماعی خارجی یا یک بُعد بگذاریم. جالب آن‌که دختر سردار شهید شادمانی به اظهاراتی که درباره نقش واتساپ در ترور فرماندهان مطرح شده بود واکنش نشان داد و نوشت: «پدرم موبایل همراه نداشت و همه پروتکل‌های امنیتی رعایت شده بود.» درنهایت و دریک محاسبه‌گری دقیق باید مشخص شود که سهم هوش مصنوعی و ریزپرنده‌ها و سهم جاسوسان و عوامل انسانی برای حذف فرماندهان ارشد، چه‌قدر بوده است؟

گمان می‌رود ترورها و انفجارها حاکی از عملکرد بسیار پیشرفته‌ای باشد که اگر مسئولان حوزه فناوری، سایبری و هوش مصنوعی، هرچه‌سریع‌تر آن را کشف کنند، امید است در مصاف‌های بعدی دیگر فرماندهان و عزیزان خود را از دست ندهیم. سطح عملکرد دشمن، فراتر از موبایل‌ها، شبکه‌های اجتماعی و عوامل صرفا انسانی است. با نوع پیشرفته‌ای از جنگ سایبری و ماشینی مواجه شده‌ایم. در جریان پیجرها نیز دنیا در بهت و حیرت فرو رفت، که این پدیده شوم چگونه پدید آمد؟

* پژوهشگر و فعال رسانه